Pankreas kistleri ve tanı-tedavi-takip prensipleri

Son yıllarda abdominal bilgisayarlı tomografi (BT) ve magnetik rezonans görüntüleme (MRG) yapılma miktarının da artmış olması bu tür kistler ile karşılaşmayı kolaylaştırmıştır. 

Bu tesadüfi olarak bulunan kistik yapılar aslında herhangi bir bulgu meydana çıkarmamıştır. 

bu türden hasta kimseler için neler yapılabileceği de pek açık değildir. 

Hasta takibi açısından kabul edilmiş rehber bilgiler aşağıdadır.

1. Pseudo kist (pankreasın yalancı kisti) yada seröz patolojili kistler için ilerleme gösterme riski yoktur.  bu tür risk müsinöz neoplazilerde veya intraduktal papiller müsinöz neoplazi oluşumları için vardır. bazen pankreasın solid (katı karakterli) tümörleri de kistik evreler ile görülebilirler.

2. Pseudo kisti olan bir kimse de geçirilmiş bir pankreatitis hikayesi olmalıdır. kist içindeki sıvının da karakteristiği farklıdır (CEA<5 ng/dl, ve amilaz yoğunluktadır). En sık karşıaşılan pankreas kisti formudur (%75-80). bening (iyi huylu) karakterdedir. ve sıklığı 1/1000 kişidir. 

3. Seröz kistadenom sıklıkla tek veya çoklu kistik yapılardan oluşur. pankreas kanalı ile alakası sıklıkla yoktur. Kist sıvısında CEA değeri az miktarlardadır. 

4. Musinöz kistik yapılar yalnız kadınlarda görülürler. sıklıkla pankreasın gövde ve kuyruk kısmındadırlar. tek kist halinde ve kanal ile alakası da bulunmaz.

5. MRG kistin pankreas kanalı ile alakasını belirlemede tanı koyucudur. 

Endoskopik ultrasonografi de girişimsel olsa da tanı koymak için son derece etkili bir tahlil yöntemidir. 

6. IPMN kisti duvar içerisinde ve 5 mm den büyük yada safra kanalına baskı yapan ve 10mm den büyük ise hastada sarılık görülür. Bu kimselere sitoloji ile patolojik tanı yapılmaıdır. 

7. Aşağıdaki kist karakteristikleri var ise endişelenmek gereklidir ve doktor ile görüşülmelidir;

     a) Pankreas dokusu içinde 5mm den büyük nodül (yumru) olması,

     b) Ana pankreas kanalı genişliğinin 5-9 m kadar olması,

     c) Aksesuar pankeas kanalının çapında deiğişiklikler olması,

     d) Serum CA 19-9 seviyesinin yükselmiş olması,

     e) Kist çapının 3 mmden büyük olması veya son bir yıl içinde hızlı büyüme göstermesi...

8) hastada şeker hastalığının aniden başlaması, görüntüleme yöntemlerini tekrar etmeyi ve takip aralığını da kısaltmayı gerektirmektedir. 

9) Eğer hastada kistik kitle için şüphe var ise endoskopik ultrasonografi yapılmalıdır. takiben biyopsi alınmalıdır.

10) Çapı 3 cm den büyük kisteler için cerrahi uygulanır. Kist 4 cm den büyük ve yukarıda bildirilen endişe yaratıcı bulgulardan var ise pankreas rezeksiyonu gereklidir. 

11) rezeksiyon sonunda patolojik tanı seröz, müsinöz kistadenom veya pseudokist gelmiş ise takip gereksizdir.

IPMN ise patoloji bu kez 2 yıl boyunca 2 ayda bir takip yapılmalıdır. yüksek dereceli displazi var ise yıllık takip gereklidir. 

12) hasta 75 yaşına geldikten sonra da takip ten çıkarılması uygundur. 

hastanın kist büyüklüğünde 5 yıl süre ile bir değişiklik olmuyor ise yine takip edilmesine gerek yoktur. 

13) Pankreasın kistlerinin tanısını koymak hem zor hemde oldukça sıkıntılı süreçler takip eder. Bu neden ile gereksiz takip ve idame tedavileri düşünülmemeli ve yapılmamalıdır. 

Medscape 2023